10-01-2025 |
Blog
Inleiding
Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) is een onderwerp dat elke organisatie zou moeten aanspreken. Het lijkt misschien een technisch begrip, maar in feite draait het om iets dat we allemaal kennen: werkdruk en ongewenst gedrag op de werkvloer. Van stress tot pesten, intimidatie of agressie – het zijn factoren die niet alleen de medewerkers beïnvloeden, maar ook de algehele prestaties en gezondheid van je organisatie. Werkstress en de gevolgen daarvan kosten bedrijven jaarlijks miljarden euro’s.
In dit artikel geef ik je praktische inzichten over PSA: wat het is, hoe je het herkent en – belangrijker nog – wat je kunt doen om het aan te pakken. We kijken naar concrete stappen die je kunt nemen om een gezonde werkcultuur te creëren, waarin medewerkers zich veilig en gewaardeerd voelen.
Wat is PSA?
PSA verwijst naar de psychologische belasting die medewerkers ervaren door werkdruk, ongewenst gedrag en agressie van buitenaf. De belangrijkste aspecten van PSA zijn:
- Werkdruk – Wanneer medewerkers te veel werk hebben of de taken niet aansluiten bij hun capaciteiten.
- Ongewenst gedrag – Zoals pesten, discriminatie of seksuele intimidatie op de werkvloer.
- Agressie van buitenaf – Bijvoorbeeld wanneer klanten of patiënten zich agressief gedragen.
De gevolgen van PSA zijn vaak groter dan je denkt. Het kan leiden tot stress, demotivatie en ziekteverzuim, en in het ergste geval zelfs tot burn-out.
Wat maakt PSA erger?
Er zijn verschillende factoren die PSA kunnen verergeren. Denk bijvoorbeeld aan:
- Onduidelijkheid over rollen – Wanneer medewerkers niet precies weten wat er van hen wordt verwacht.
- Slechte leiding – Bijvoorbeeld wanneer er een gebrek is aan ondersteuning van managers, of juist te veel micromanagement plaatsvindt.
- Weinig steun van collega’s – Een werkcultuur waarin medewerkers zich niet gesteund voelen, vergroot de kans op PSA.
- Te veel contact buiten werktijd – Het gevoel constant bereikbaar te moeten zijn kan de werkdruk verergeren.
Het helpt om deze risico’s goed in beeld te brengen. Een werkplek die onoverzichtelijk is of een team met een ongebalanceerde samenstelling (bijvoorbeeld qua leeftijd of geslacht) kan PSA vergroten. Het is als organisatie dus belangrijk om hier op voorhand rekening mee te houden bij het maken van beleid.
Hoe neem je PSA op in de RI&E?
Wist je dat het verplicht is om PSA mee te nemen in de Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E) van jullie organisatie? Hiermee breng je als organisatie de risico’s in kaart en bedenk je hoe je ze kunt aanpakken. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar er zijn handige tools beschikbaar om de PSA binnen jullie organisatie in kaart te brengen:
- PMO (Preventief Medisch Onderzoek): Dit geeft inzicht in hoe medewerkers zich voelen, zowel fysiek als mentaal.
- Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO): Hiermee kun je signalen oppikken over werkdruk of ongewenst gedrag.
- Pulse-metingen: Dit zijn korte vragenlijsten van maximaal 10 minuten met verschillende thema's die door het jaar heen worden uitgezet onder de medewerkers.
Wat te doen als de Arbeidsinspectie langskomt?
De Arbeidsinspectie kan organisaties verplichten extra maatregelen te nemen bij signalen van PSA, bijvoorbeeld na een klacht. Het is dus belangrijk om PSA serieus te nemen, omdat niet voldoen aan de regels kan leiden tot boetes en reputatieschade.
Bij StretchUp gebruiken we ook de VBBA-vragenlijst voor het in kaart brengen van de PSA. Deze vragenlijst is door de arbeidsinspectie goed bevonden en gaat middels een uitgebreide vragenlijst in op werkbeleving binnen jullie organisatie. De resultaten van de VBBA-vragenlijst helpen je om concrete stappen te zetten.
"Wanneer de Arbeidsinspectie langskomt en jouw organisatie verplicht om PSA in kaart te brengen, voldoet een standaard Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) niet.
Om te voldoen aan de eisen en een grondige analyse van de psychosociale arbeidsbelasting te maken, bieden wij de speciale PAGO module PSA aan. Deze module dient minimaal door 50% van de medewerkers ingevuld te worden, zodat je een representatief beeld krijgt en tijdig kunt ingrijpen."
Om te voldoen aan de eisen en een grondige analyse van de psychosociale arbeidsbelasting te maken, bieden wij de speciale PAGO module PSA aan. Deze module dient minimaal door 50% van de medewerkers ingevuld te worden, zodat je een representatief beeld krijgt en tijdig kunt ingrijpen."
Een PSA-beleid opstellen
Het opstellen van een PSA-beleid hoeft niet ingewikkeld te zijn. Hier zijn drie essentiële stappen:
- Meten is weten – Gebruik vragenlijsten zoals de VBBA en bespreek PSA regelmatig in teamoverleggen.
- Zorg voor een veilige werkcultuur – Stel een vertrouwenspersoon aan en zorg ervoor dat medewerkers ongewenst gedrag kunnen melden.
- Creëer bewustwording – Maak duidelijke afspraken over gewenst gedrag en zorg dat iedereen elkaar kan aanspreken als iets niet goed gaat.
PSA voorkomen in vijf stappen
Om PSA effectief te voorkomen, kun je het volgende stappenplan volgen:
- Breng de oorzaken in kaart – Gebruik vragenlijsten en gesprekken om de knelpunten in je organisatie te identificeren.
- Stel een PSA-beleid op – Bepaal regels en maatregelen om werkdruk en ongewenst gedrag te verminderen.
- Zorg voor een vertrouwenspersoon – Dit biedt medewerkers een veilige plek om problemen te melden.
- Leg een klachtenprocedure vast – Zorg ervoor dat medewerkers weten hoe ze klachten kunnen indienen en hoe deze behandeld worden.
- Vraag hulp van een externe expert – Een specialist kan je helpen om alles op de juiste manier aan te pakken.
Praktische tips voor elke dag
Naast beleidsmaatregelen kun je ook in het dagelijkse werk veel doen om PSA te verminderen:
- Werkoverleggen – Vraag regelmatig hoe het met je team gaat en bespreek de werkdruk.
- Functioneringsgesprekken – Stel vragen over stress of ongewenst gedrag tijdens deze gesprekken.
- Verzuimcijfers monitoren – Let op het verzuim van medewerkers, aangezien dit een signaal kan zijn van PSA.
- Informele gesprekken – Loop eens langs bij collega’s en vraag hoe het écht gaat.
Waarom de NEN-ISO 45003 norm helpt
De NEN-ISO 45003 biedt een handige richtlijn voor organisaties die PSA serieus willen aanpakken. Deze norm helpt je om een gezonde werkplek te creëren en het welzijn van medewerkers te bevorderen. Bij StretchUp maken we graag gebruik van deze norm, omdat het een heldere structuur biedt voor het ontwikkelen van een effectief beleid.
Tot slot
PSA is een uitdaging, maar het is absoluut te overwinnen. Door het in je RI&E op te nemen, medewerkers actief te betrekken en duidelijke afspraken te maken, kun je al veel bereiken. Een gezonde werkcultuur is niet alleen goed voor je medewerkers, maar versterkt ook de organisatie als geheel.
Tot slot:
Bij StretchUp begrijpen we hoe belangrijk het is om de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) binnen jouw organisatie goed in kaart te brengen. Wij bieden verschillende manieren om dit te doen, zoals via een Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO), Preventief Medisch Onderzoek (PMO) en onze pulse-metingen, die gedurende het jaar waardevolle inzichten geven. Daarnaast bieden wij de PAGO module PSA aan, waarbij we de VBBA-vragenlijsten inzetten. Deze module levert een gedetailleerd bedrijfsdashboard op, waarmee je vanaf 15 medewerkers inzicht krijgt in hoe jouw organisatie scoort op verschillende PSA-onderdelen.
Bij grotere groepen kunnen de resultaten verder worden geanalyseerd, bijvoorbeeld per man-vrouw, leeftijdsgroep, locatie of functie. Ook bieden we de mogelijkheid om de resultaten te vergelijken met de sector waarin je bedrijf opereert en het Nederlands gemiddelde.
Naast het in kaart brengen van PSA kunnen wij je ook ondersteunen bij het opstellen en toetsen van je Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E), zodat deze voldoet aan alle eisen van de Arbowet. In samenwerking met onze partners van CKMZ helpen we je bij het ontwikkelen van een effectief PSA-beleid en het creëren van een veilige en gezonde bedrijfscultuur. Wij staan klaar om jouw organisatie te ondersteunen in het bevorderen van welzijn en duurzame inzetbaarheid van je medewerkers.
Wil je meer weten of heb je hulp nodig? Neem gerust contact met ons op. Samen zorgen we voor een veilige en gezonde werkplek.